ถั่วเหลืองฝักสดพันธุ์ กวก. เชียงใหม่ 8 ศูนย์วิจัยพืชไร่เชียงใหม่ สถาบันวิจัยพืชไร่และพืชทดแทนพลังงาน กรมวิชาการเกษตร

การผลิตถั่วเหลืองฝักสดในประเทศไทยแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ การผลิตถั่วเหลืองฝักสด เพื่อการบริโภคภายในประเทศ และการผลิตถั่วเหลืองฝักสดเพื่อการส่งออก ในปี 2566/67 มีพื้นที่ปลูก ทั้งประเทศ 12,693 ไร่ ได้ผลผลิตรวม 13,900 ตัน โดยจังหวัดอุทัยธานีมีพื้นที่ปลูกมากที่สุด 5,075 ไร่ รองลงมาคือจังหวัดเชียงใหม่ และเชียงราย มีพื้นที่ปลูก 2,287 และ 2,281 ไร่ ตามลำดับ(กรมส่งเสริมการเกษตร, 2568)

ประเทศไทยส่งออกถั่วเหลืองฝักสดแช่แข็งไปยังประเทศญี่ปุ่น สหรัฐอเมริกา และสิงคโปร์ ขณะเดียวกันความต้องการบริโภคถั่วเหลืองฝักสดในประเทศก็ขยายตัวเพิ่มขึ้นปีละ 1,000-2,000 ตัน การผลิตเพื่อการบริโภคภายในประเทศ พบว่า การปลูกยังไม่เพียงพอเนื่องจากขาดแคลนเมล็ดพันธุ์ พันธุ์ที่ใช้ปลูกส่วนใหญ่เป็นพันธุ์ กวก. เชียงใหม่ 1 พันธุ์ กวก. เชียงใหม่ 84-2 และพันธุ์ที่นิยมปลูกในท้องถิ่น โดยพันธุ์ กวก. เชียงใหม่ 84-2 เป็นพันธุ์ถั่วเหลืองฝักสดที่ให้ผลผลิตสูงและได้มาตรฐานสำหรับการส่งออกพันธุ์แรกของประเทศไทย อายุเก็บเกี่ยวฝักสดอยู่ระหว่าง 63-69 วัน (รัชนี และคณะ, 2556)

สำหรับการผลิตถั่วเหลืองฝักสดเพื่อการส่งออก พันธุ์ที่ใช้ปลูกส่วนใหญ่นำเข้ามาจากต่างประเทศ และมีราคาแพง เช่น พันธุ์ Kaori พันธุ์ AGS292 พันธุ์ 75 และ พันธุ์ 2808 เป็นต้น

โดยพันธุ์ Kaori เป็นพันธุ์ที่นำเข้ามาจากประเทศญี่ปุ่น มีฝักสีเขียวเข้ม และมีกลิ่นหอมคล้ายกลิ่นใบเตย อายุเก็บเกี่ยวฝักสดอยู่ระหว่าง 67-70 วัน พันธุ์ AGS292 ให้ผลผลิตฝักสดรวมสูง อายุเก็บเกี่ยวฝักสด อยู่ระหว่าง 62-65 วัน สำหรับพันธุ์ 75 ได้รับการพัฒนาพันธุ์ให้สามารถปรับตัวกับสภาพแวดล้อมการปลูกของไทยเป็นพันธุ์ 75-3 มีขนาดฝักใหญ่ และให้ผลผลิตฝักสดรวมสูง อายุเก็บเกี่ยวฝักสดอยู่ระหว่าง 65-68 วัน และพันธุ์ 2808 เป็นพันธุ์ที่ให้ผลผลิตฝักสดรวมสูง อายุเก็บเกี่ยวฝักสดอยู่ระหว่าง 67-70 วัน

เนื่องจากพันธุ์ที่เหมาะสมสำหรับการส่งออกซึ่งปรับปรุงพันธุ์ขึ้นภายในประเทศมีน้อย จึงต้องมีการปรับปรุงพันธุ์ถั่วเหลืองฝักสดที่ให้ผลผลิตฝักสดสูง มีคุณภาพตามความต้องการของตลาด และส่งเสริมให้มีการใช้ผลิตสำหรับการส่งออกและบริโภคภายในประเทศต่อไป

ทั้งนี้เพื่อปรับปรุงพันธุ์ถั่วเหลืองฝักสดให้มีผลผลิตฝักสดรวม และผลผลิตฝักสดมาตรฐาน สูงกว่าพันธุ์ กวก. เชียงใหม่ 84-2 และพันธุ์ 75-3 อย่างน้อยร้อยละ 5 และมีคุณภาพผ่านเกณฑ์มาตรฐานการส่งออกตามระบบจัดการคุณภาพเกษตรดีที่เหมาะสม (GAP) ปี พ.ศ. 2545
ถั่วเหลืองฝักสดพันธุ์ กวก. เชียงใหม่ 8 คัดเลือกจากลูกผสมระหว่าง สายพันธุ์ MJ0101-4-6 (แม่) ที่ให้ผลผลิตฝักสดสูง และ พันธุ์ Kaori (พ่อ) ซึ่งปลูกส่งออกประเทศญี่ปุ่น มีสีฝักสีเขียวเข้ม และมีความหอม โดยปี 2552 ผสมข้ามพันธุ์ถั่วเหลือง จำนวน 9 คู่ผสม และคัดเลือกระหว่างปี 2553-2556 ตามแผนการคัดเลือกแบบ เก็บ 1 ฝักจาก 1 ต้น (applied single pod descent) 4 ชั่วรุ่น และคัดเลือกแบบสืบประวัติ (pedigree selection) 2 ชั่วรุ่น โดยมีเกณฑ์การคัดเลือกจากลักษณะทางการเกษตรที่ดีให้ผลผลิตฝักสดสูง สีฝักสดสีเขียว-เขียวเข้ม คัดเลือกได้ 36 สายพันธุ์

จากนั้นนำเข้าประเมินผลผลิตตามขั้นตอนของการปรับปรุงพันธุ์ โดยใช้พันธุ์ กวก. เชียงใหม่ 84-2 และ พันธุ์ 75-3 เป็นพันธุ์เปรียบเทียบ ระหว่างปี 2557-2561 การเปรียบเทียบเบื้องต้น คัดเลือกเหลือ 12 สายพันธุ์ การเปรียบเทียบมาตรฐาน คัดเลือกเหลือ 4 สายพันธุ์ และการเปรียบเทียบในไร่เกษตรกร พบว่า ถั่วเหลืองฝักสดพันธุ์ กวก. เชียงใหม่ 8 ให้ผลผลิตฝักสดรวม และผลผลิตฝักสดมาตรฐานสูง สีฝักสดสีเขียว มีกลิ่นหอม เมล็ดสดต้มสุก มีรสชาติหวานปานกลาง ความแน่นเนื้อมีความกรอบ และมีคุณภาพผ่านเกณฑ์มาตรฐานการส่งออกตามเกษตรดีที่เหมาะสมสำหรับถั่วเหลืองฝักสด กรมวิชาการเกษตร ดีกว่าพันธุ์เปรียบเทียบ จึงเสนอขอรับรองเป็นพันธุ์แนะนำ ถั่วเหลืองฝักสดพันธุ์ กวก. เชียงใหม่ 8

ลักษณะประจำพันธุ์
1. การเจริญเติบโตแบบไม่ทอดยอด สีของใบมีสีเขียว และสีโคนต้นอ่อนมีสีเขียว

2. กลีบดอกมีสีขาว ขนบนฝักมีสีน้ำตาลอ่อน ฝักแก่มีสีน้ำตาลเข้ม

3. เปลือกเมล็ดมีสีเหลือง ขั้วเมล็ดสีเหลือง รูปร่างเมล็ดกลม เปลือกเมล็ดมีลักษณะกึ่งมันกึ่งด้าน

4. อายุออกดอกเฉลี่ย 24 วันหลังงอก อายุเก็บเกี่ยวฝักสดเฉลี่ย 61 วันหลังงอก

ลักษณะเด่น
1. ให้ผลผลิตฝักสดรวมเฉลี่ย 1,865 กิโลกรัมต่อไร่ สูงกว่าพันธุ์ กวก. เชียงใหม่ 84-2 และพันธุ์ 75-3
ร้อยละ 5

2. ให้ผลผลิตฝักสดมาตรฐานเฉลี่ย 743 กิโลกรัมต่อไร่ สูงกว่าพันธุ์ กวก. เชียงใหม่ 84-2 และพันธุ์ 75-3 ร้อยละ 17 และ 32 ตามลำดับ

3. ขนาดฝักมาตรฐานความกว้างเฉลี่ย 1.44 เซนติเมตร ความยาวเฉลี่ย 5.58 เซนติเมตร จำนวนฝักมาตรฐานเฉลี่ย 267 ฝักต่อกิโลกรัม และเปลือกฝักไม่ปริแยกออกจากกันหลังการแช่แข็งได้มาตรฐานการส่งออก สีฝักสดมีสีเขียว มีความหอม เมล็ดสดต้มสุกมีรสชาติหวานปานกลาง เนื้อแน่นกรอบ

4. มีโปรตีนในเมล็ดสดและเมล็ดแห้ง ร้อยละ 12.6 และ 38.6 โดยน้ำหนักแห้ง ตามลำดับ
พื้นที่แนะนำ
เหมาะสมสำหรับปลูกในแหล่งปลูกถั่วเหลืองฝักสดในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่และเชียงราย และพื้นที่ที่มีสภาพดินและแหล่งน้ำอุดมสมบูรณ์

ข้อควรระวัง
ต้องมีน้ำเพียงพอและควรให้น้ำอย่างสม่ำเสมอ 7-10 วันต่อครั้ง การขาดน้ำในระยะออกดอก ติดฝัก และสร้างเมล็ด จะทำให้ฝักสดไม่ได้คุณภาพ