กรมวิชาการเกษตรร่วมจัดนิทรรศการสนองพระราชดำริฯ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้าฯภายใต้แนวคิด “พันธุ์พืชพื้นเมือง เพื่อประโยชน์แก่ปวงชน”

ข่าวพระราชกรณียกิจ

วันอังคารที่ 4 พฤศจิกายน 2568 สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเปิดการประชุมวิชาการและนิทรรศการ ครั้งที่ 12 “ทรัพยากรไทย : หวนดูทรัพย์สิ่งสินตน” ณ ศูนย์กีฬาเฉลิมพระเกียรติ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่ การนี้ นายรพีภัทร์ จันทรศรีวงศ์ อธิบดีกรมวิชาการเกษตร ร่วมเฝ้าฯ รับเสด็จ และได้ถวายรายงาน ดอกหน้าวัวสีม่วง สายพันธุ์ใหม่ ที่พัฒนาโดยศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรลำปาง

กรมวิชาการเกษตร ในฐานะหน่วยงานสนองพระราชดำริ ร่วมจัดนิทรรศการภายใต้แนวคิด “พันธุ์พืชพื้นเมือง เพื่อประโยชน์แก่ปวงชน” โดยนำเสนอความเป็นมาของโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (อพ.สธ.) ผ่านการดำเนินงานของสำนักวิจัยและพัฒนาการเกษตร เขตที่ 1 ซึ่งมีหน่วยงานร่วมสนองพระราชดำริ จำนวน 3 แห่ง ได้แก่ ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรลำปาง ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรแพร่ และศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรที่สูงเชียงราย ภายใต้กรอบการเรียนรู้ 2 กิจกรรม ดังนี้

กิจกรรมปกปักทรัพยากร รวบรวมพันธุ์พืชในเขตพื้นที่อนุรักษ์กว่า 110 ชนิด จัดทำเป็นฐานข้อมูลแสดงความหลากหลายทางชีวภาพของพรรณไม้ โดยดำเนินการในพื้นที่ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรลำปาง จำนวน 500 ไร่ และพื้นที่ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรที่สูงเชียงราย จำนวน 275 ไร่ พร้อมทั้งทำแนวป้องกันไฟป่า เพื่อดูแลพันธุกรรมพืชดั้งเดิมในเขตพื้นที่อนุรักษ์

กิจกรรมปลูกรักษาทรัพยากร ดำเนินการเพื่ออนุรักษ์และเพิ่มปริมาณทรัพยากรพืชที่มีความสำคัญหรือใกล้สูญพันธุ์ โดยขยายพันธุ์พืชหลากหลายชนิดผ่านการเลี้ยงกิ่งหรือต้นและการเพาะเมล็ดในเรือนเพาะชำ จากนั้นนำไปปลูกในพื้นที่ของหน่วยงาน และขยายพันธุ์ต่อในพื้นที่ที่มีความปลอดภัย เรียกว่า “พื้นที่ปลูกรักษาทรัพยากร” ทั้งนี้ ได้ดำเนินการในพื้นที่ของศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรแพร่ ปลูกรักษาทรัพยากรพืชจำนวน 189 ชนิด บนพื้นที่ 2 ไร่ ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรลำปาง จำนวน 61 ชนิด บนพื้นที่ 12 ไร่ และศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรที่สูงเชียงราย จำนวน 8 ชนิด บนพื้นที่ 105 ไร่

นอกจากนี้ กรมวิชาการเกษตรยังได้ต่อยอดการอนุรักษ์ทรัพยากรพืชที่มีค่าใกล้สูญพันธุ์ โดยดำเนินการวิจัยเพื่อขยายผลสู่เกษตรกร และผู้สนใจ จำนวน 9 ชนิดพืช ได้แก่ กลอย มะขามป้อม เพชรสังฆาต น้อยหน่าเครือ ตีนฮุ้งดอย ต๋าว หน้าวัว มะเกี๋ยง และไผ่ ผ่านโครงการที่ร่วมบูรณาการกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง อาทิ โครงการวิจัยเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตกลอยเพื่อยกระดับพืชท้องถิ่นในพื้นที่จังหวัดแพร่ (ปี 2564-2567) โครงการวิจัยและพัฒนาการผลิตมะขามป้อมอย่างมีคุณภาพ (ปี 2554-2558)

จากการดำเนินงานดังกล่าว กรมวิชาการเกษตรสามารถสร้างพื้นที่อนุรักษ์พันธุกรรมพืชไม้ประจำถิ่น ไม้พื้นเมือง ตลอดจนรักษาสภาพแวดล้อมในพื้นที่ให้คงความสมบูรณ์ เพื่อใช้เป็นแหล่งเรียนรู้สำหรับผู้ที่สนใจ รวมถึงหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน สมาคม องค์กร และกลุ่มด้านการเกษตรที่เข้ามาศึกษาดูงาน โดยระหว่างปี พ.ศ. 2566–2568 มีผู้เข้าศึกษาดูงานจำนวน 2,938 ราย ซึ่งสามารถนำความรู้ที่ได้รับไปประยุกต์ใช้และต่อยอดประโยชน์ในพื้นที่ของตนเองได้อย่างเหมาะสม